26-3-2019 —
De voorjaarsschoonmaak: we horen de term steeds vaker nu de winter achter de rug lijkt. Maar waar komt dit gebruik eigenlijk vandaan? De grote schoonmaak was tot in de jaren 60 vaste prik in ieder huishouden. Vroeger werden de huizen verwarmd door haarden en kolenkachels. De hele winter zaten huizen potdicht, dus de komst van de lente was de perfecte gelegenheid om het huis te luchten en flink te poetsen. Door het huis eens goed onder handen te nemen, werd het hoofd ook leeg gemaakt en kreeg men een heerlijk opgeruimd gevoel.
De voorjaarsschoonmaak wordt vaak in verband gebracht met religieuze feesten. Voor Pasen moest de boel in huis echt weer ‘spic en span’ zijn in de afgelopen eeuwen. Nederlanders stonden lang bekend om hun schoonmaakmanie. Het onderwerp was het gesprek van de dag. Wanneer begin jij? Ben jij al begonnen? Ook de Moslims kennen een schoonmaakritueel. Zij reinigen huis, lichaam en geest. Vasten tijdens de Ramadan maakt daar een onderdeel vanuit.
De voorjaarsschoonmaak betekende dat heel het huis op zijn kop moest, een flinke klus dus. Er werd gewerkt volgens een strik schema, van boven naar onder en van achter naar voren. Het stoepje en de klink van de voordeur kwamen op de dag voor Pasen als laatste aan de beurt. Zo werkte men zich letterlijk een weg naar buiten.
De voorjaarsschoonmaak verliep volgens vaste regels:
- De winterkleren werden opgeborgen of het nu lekker weer was of niet.
- De kachel werd afgekoppeld. Het was een schande als je met Pasen je kachel nog gebruikte.
- Alle kasten werden leeggehaald en al het linnen werd gewassen, ook al werd het niet gebruikt.
- Matrassen werden opnieuw gevuld. Dit was tevens een strijd tegen huismijt en vlooien.
- Het hout werd in de boenwas gezet.
- Werkelijk alles werd gesopt
- Matten werden uitgeklopt met een mattenklopper
- Ramen werden gelapt en gordijnen gewassen.
Halverwege de jaren 60 verdween de voorjaarsschoonmaak steeds meer naar de achtergrond. Door de komst van de Dolle Mina’s werd het huishouden steeds minder belangrijk. Meer vrouwen kregen een baan, zodat er minder tijd overbleef voor huishoudelijke klussen. Deze taken zijn gelukkig overgenomen door apparaten die tijd besparen, zoals de afwasmachine en de stofzuiger. Zo houden we door het hele jaar heen de boel toch nog bij.
© Foto: Jan Schiet.
